menu

Nederland, de pinautomaat van de EU

Nederland, de pinautomaat van de EU

Nadat ambtenaren van de Europese Commissie op 5 februari nog meldden dat ‘alles onder controle was’, struikelen we nu over financieringsvoorstellen uit Frankfurt, Parijs en Brussel om de negatieve economische gevolgen van het coronavirus te bestrijden. 

Volgens voorstanders van de EU moet Nederland vanwege het coronavirus ‘solidair’ zijn met economisch zwakke landen. De voorstellen ademen echter een hoog mutualisatie gehalte, oftewel schulden delen op Europese schaal. Daarbij staat niet het gericht bieden van medische zorg bovenaan, maar vooral het (langdurig) financieren van begrotingstekorten van de zwakke landen van het eurogebied. De miljarden worden om uw oren gegooid, waarbij de vraag telkens rest: wie gaat dat allemaal betalen?

Door de gebrekkige en bovendien politiek gekleurde informatie van de NPO, is het mogelijk dat u door de bomen het bos niet meer ziet. Daarom biedt FVD u een bondig overzicht van de belangrijkste voorstellen met een korte toelichting.

De helikopterview: de EU-voorstellen blijken treffende overeenkomsten te vertonen met het plan van de Franse president Macron dat hij op 26 september 2017 op de Sorbonne lanceerde. Met eurobonds en een werkloosheidsfonds op Europese schaal. Duitsland was echter niet enthousiast. Macron grijpt de coronacrisis aan om het weer te proberen. Met Italië als grote voorstander en Nederland als notoire dwarsligger – mede namens Duitsland, Oostenrijk en Finland. Ursula von der Leyen, de voorzitster van de Europese Commissie, stuurt de Franse agenda in Brussel. Het was Macron die haar voor die positie kandideerde. 

Op dit moment spelen in Brussel de volgende voorstellen.

Het PEPP plan van de Europese Centrale Bank

De Europese Centrale Bank (ECB) kondigde op 18 maart 2020 zijn PEPP (Pandemic Emergency Purchase Programme) plan van 750 miljard euro aan. Met dit geld wil de ECB nieuwe staatsobligaties van landen op de secundaire markt opkopen ter bestrijding van de economische gevolgen van de pandemie. Het heeft geen eindige looptijd en het bedrag van 750 miljard euro kan, indien nodig, ook worden verhoogd. Bovendien kan het ‘flexibel’ worden toegepast. Dat wil zeggen: normaliter mag de ECB alleen volgens de bestaande verdeelsleutel obligaties van landen kopen. Nu mag het daarvan afwijken en grootschalig Italiaans of Spaans schuldpapier opkopen waar alle eurozonelanden voor instaan.

Het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM)

Dit permanente ‘noodfonds’ is ten tijde van de eurocrisis in 2012 in het leven geroepen om noodlijdende eurozonelanden bij te staan. Later is daar ook individuele bankensteun bijgekomen op verzoek van Spanje. Landen die een beroep doen op ESM-fondsen moeten voldoen aan een reeks van voorwaarden. Het fonds beschikt over een maatschappelijk kapitaal van 700 miljard euro waarvan 290 miljard is gebruikt. Er resteert dus nog een bedrag van 410 miljard. Nederland hangt nog aan de lat voor 35,4 miljard euro, te voldoen binnen zeven dagen nadat de directie van het ESM hierom vraagt. De Tweede Kamer heeft daar niets meer over te zeggen. Zij heeft dat recht weggeven tijdens de goedkeuring van het ESM-verdrag.

Pikant detail: dat gebeurde in de zomer van 2012 tijdens de demissionaire periode van Rutte I met doorslaggevende steun van oppositiepartij PvdA. Met andere woorden: Nederland is verplicht om die 35,4 miljard euro over te maken op eerste verzoek van de ESM-directie.

Er is veel kritiek op dit plan vanuit Nederland en (tot voor kort) Duitsland. Het inzetten van het ESM voor deze crisis is namelijk niet waar het voor bedoeld is. Dat geldt alleen voor lidstaten die de kapitaalmarkt niet meer op kunnen. Alle lidstaten kunnen op dit moment nog steeds zelf de kapitaalmarkt op. Ook Italië, dat voor 1,5 procent tienjaars geld kan lenen.

Corona- of eurobonds

Een derde mogelijkheid om de economische gevolgen van het coronavirus te financieren, is de uitgifte van zogenaamde ‘coronabonds’. Eerder werd dit al eens voorgesteld onder de noemer eurobonds (tijdens de eurocrisis) of greenbonds (tijdens de zogenaamde ‘klimaatcrisis’). De gezamenlijke lidstaten geven gemeenschappelijke obligaties uit volgens een verdeelsleutel. Omdat de rente van die obligatie een gewogen gemiddelde is van de rentes van de deelnemende eurolanden, krijgen zwakke eurolanden (die normaliter een hoge rente moeten betalen voor hun staatsobligaties) een rentevoordeel. De sterke eurolanden, zoals Nederland, een flink rentenadeel. De sterke landen betalen dus relatief méér rente dan ze kwijt zouden zijn geweest als ze zelf de kapitaalmarkt waren opgegaan.

Dit corona obligatieplan komt in verschillende varianten voor. Zo wil Frankrijk een ‘tijdelijk’ coronafonds oprichten van vijf tot tien jaar. Maar iedereen weet dat zaken terugdraaien in Brussel vrijwel nooit gebeurt. Tijdelijk wordt dan permanent.

Bovendien is de kritiek van tegenstanders dat het wel heel erg waarschijnlijk is dat the usual suspects het fonds zullen misbruiken om hun algemene begrotingstekorten ermee te financieren, in plaats van alleen de gevolgen van het virus. Nederland zou zo dus meebetalen aan de tekorten in Italië, Spanje en Frankrijk. De prikkel voor die landen om hun economie te hervormen is dan weg.

SURE (Support Unemployment Risks in an Emergency)

Dit plan pleit ervoor om een gezamenlijk fonds van 100 miljard euro op te richten voor de werklozen als gevolg van de coronacrisis. Dit komt neer op een harmonisering van de Werkloosheidswet op Europees niveau. Deze pan-Europese regeling voor werktijdverkorting moet voorkomen dat bedrijven in nood massaal hun overtollige personeel laten afvloeien. De regeling is met name bedoeld voor Spanje en Italië. De financiering is nog niet duidelijk, maar alle EU-lidstaten moeten waarschijnlijk garant staan.

Het voorstel van Rutte

Premier Rutte verzet zich – tot op heden – tegen eurobonds. Daarom lanceerde hij een alternatief plan om een fonds op te richten van 20 miljard euro, te leveren door sterke eurozonelanden. Deze gerichte steun zal aan Italië en Spanje worden geleverd in de vorm van contanten. De Nederlandse inbreng zou dan ongeveer één miljard euro bedragen. Niet als lening, maar als gift. Het is op dit moment niet bekend of er veel landen zijn die dit steunen. Wel waren er reacties van vooraanstaande denktanks uit Spanje en Italië die het plan afkraakten. Algemene teneur aldaar: we hebben geen fooi nodig, maar gezamenlijke schuldfinanciering. Het doel van die landen is duidelijk, namelijk de coronacrisis gebruiken om gezamenlijke schuldfinanciering door eurobonds mogelijk te maken. Iets anders zullen ze waarschijnlijk niet accepteren.

Plan Hoogduin

De bovenstaande plannen krijgen veel kritiek van FVD. De Nederlandse hoogleraar complexiteit, en voormalig DNB-bestuurslid Lex Hoogduin, is het met de standpunten van FVD omtrent dit onderwerp eens. Hij is met een alternatief plan gekomen.

Dit plan houdt in dat nationale centrale banken van de EU-lidstaten (dus ook lidstaten die de euro niet voeren, zoals Polen of Zweden) een tijdelijk en doelgericht noodloket openen tegen nul procent rente, waaruit de nationale overheid kan putten. Tijdelijk, om ervoor te zorgen dat dit paardenmiddel niet langer doorloopt dan nodig is, bijvoorbeeld 12 maanden. Doelgericht om te voorkomen dat het geld wordt aangewend voor andere zaken dan directe coronaschade. Het is eenvoudig en snel te implementeren. Het enige dat nodig is, is toestemming van de ECB om tijdelijk deze vorm van monetaire financiering toe te staan. Nood breekt immers wet. De Nederlandse overheid stelt dan een programma op en vraagt daarvoor onderbouwde funding aan bij De Nederlandsche Bank, die vervolgens keurig rapporteert aan de ECB. Alle eurozonelanden kunnen dit doen. Oók Italië.

FVD vindt dit het beste plan, simpelweg omdat het het minst slechte alternatief is. 

Samenvattend

FVD vindt de huidige ontwikkelingen in de Europese Unie zorgwekkend. Voornamelijk omdat de bevolking onvoldoende wordt geïnformeerd. Dit soort ongeremde, onomkeerbare soevereiniteitsoverdrachten, zullen voor Nederland enorme (financiële) gevolgen met zich meebrengen. Als het aan FVD ligt, gaat Nederland onder geen enkele voorwaarde akkoord met eurobonds. In welke vorm dan ook. Nederland wordt de pinautomaat van de eurozone. De pincodes komen te liggen in Rome en Parijs.

Terwijl Nederland de afgelopen jaren wél de bankensector heeft gesaneerd, belastingen verhoogd, lasten verzwaard en de pensioenleeftijd heeft verhoogd, willen de zuidelijke landen dat wij gaan meebetalen aan hun verzuim. De coronacrisis wordt daarvoor gebruikt. En dat terwijl gezondheidszorg bij uitstek een nationale aangelegenheid is.

FVD wil de volgende generatie Nederlanders niet opzadelen met een enorme schuldenlast. Bij de plannen die de EU erdoor wil drukken, moet de Nederlandse regering een veto uitspreken. Mocht de regering toch akkoord willen gaan, dan moet het eerst een bindend referendum uitschrijven. Het zijn tenslotte de Nederlandse burgers die moeten betalen.