Decentralisatie en menselijke maat
Sinds de jaren tachtig is Nederland in de ban geraakt van schaalvergroting. Onderwijsinstellingen werden samengevoegd tot anonieme onderwijsfabrieken, zelfstandige zorgverleners en streekziekenhuizen verdwenen in grote zorgmolochen en gemeenten werden massaal gefuseerd. Waar ons land ooit ruim 1.100 gemeenten kende, zijn dat er in 2025 nog slechts 342 – ondanks een forse bevolkingsgroei. Het idee achter deze schaalvergroting was dat grotere eenheden efficiënter en goedkoper zouden zijn. De praktijk laat echter het tegendeel zien: door bureaucratie stegen de kosten, burgers verloren grip op hun directe omgeving en er ontstond een bestuurscultuur waarin managers niet langer ter verantwoording kunnen worden geroepen door de mensen om wie het gaat.
De gevolgen zijn overal merkbaar. Kleinschalige gemeenschapszin maakte plaats voor een oeverloze vergadercultuur, terwijl betrokkenheid en eigen verantwoordelijkheid afnamen. Burgers ervaren verlies van identiteit en verbondenheid, en instellingen zijn vaak onpersoonlijk en log geworden. Forum voor Democratie wil deze trend doorbreken en kiest nadrukkelijk voor kleinschaligheid. De menselijke maat moet terug in bestuur, zorg, onderwijs en stedenbouw. Dat betekent: streekziekenhuizen openhouden, gemeenten ontvlechten, schoolbesturen terug in handen van ouders en herkenbare woningbouw waarin mensen zich thuis voelen. Minder regels en meer maatwerk moeten ervoor zorgen dat burgers zich weer gezien, gehoord en betrokken voelen bij hun eigen omgeving.
Wij willen:
- Menselijke maat weer centraal in alle bestuurslagen: We stellen de menselijke maat centraal in het openbaar bestuur. Geen gedwongen samenvoegingen van gemeenten; fusies kunnen alleen na een referendum.
- Kritisch op schaalvergroting: We hanteren een gezonde scepsis ten aanzien van schaalvergrotingen en fusies bij scholen, zorginstellingen, ziekenhuizen en politiebureaus en sturen waar mogelijk aan op schaalverkleining.
- Streekziekenhuizen behouden en heropenen: We houden kleine streekziekenhuizen open, de recent gesloten ziekenhuizen gaan we heropenen, zodat zorg dichtbij en toegankelijk blijft.
- Schoolbesturen terug naar ouders: We geven schoolbesturen zoveel mogelijk terug in handen van ouders, zodat onderwijs weer wordt geleid door mensen die betrokken zijn bij de kinderen zelf, niet door beroepsbestuurders.
- Vrijheid voor gemeenten: We geven gemeenten de vrijheid om eigen beleid te voeren, inclusief op gebied van belastingen, zodat lokaal maatwerk mogelijk wordt en gemeenten onderling gaan concurreren op de vestiging van bedrijven en gezinnen.
- Menselijke maat in stedenbouw: We behouden en versterken de menselijke maat in de stedenbouw, zodat nieuwe wijken leefbaar en herkenbaar blijven.