Wat heeft Nederland te zoeken in Irak?

• Westen volstrekt hypocriet over ‘internationaal recht’ 
  
• Amerikaanse oorlogsmisdaden in Irak nopen tot excuses

• Neoconservatisme en ‘democratisering’ Midden-Oosten werkt niet

Vanavond debatteert de Tweede Kamer over de verlenging van de aanwezigheid van het Nederlandse leger in Irak. Het kabinet wil onze missie nog minstens een jaar verlengen. Forum voor Democratie stelt fundamentele vragen bij het idee dat het Westen de wereld kan ‘democratiseren’. We vinden de hypocrisie waarmee het Westen nu spreekt over ‘internationaal recht’ stuitend, terwijl Afghanistan en Irak destijds zonder enige legitimatie werden binnengevallen. En we menen dat excuses aan de Afghaanse en Irakese bevolking op hun plaats zijn nu daar door Westerse agressie vele honderdduizenden burgerslachtoffers zijn gevallen.

Tegelijk met de aanslagen van 11 september 2001 brak een nieuwe ideologie door in de Amerikaanse buitenlandse politiek. Het ‘neoconservatisme’. Deze stroming betoogde dat de Westerse wereld nooit in vrede zou kunnen leven zolang andere landen en volkeren nog in ‘onvrijheid’ leefden. Want onvrijheid zou de voedingsbodem zijn voor radicalisme. En radicalisme bracht terrorisme voort.

De aanslagen op de Twin Towers werden dan ook vrijwel direct (en zonder veel onderbouwing) toegeschreven aan een enigmatische organisatie genaamd ‘Al Qaeda’, die onder het al even nevelige leiderschap zou staan van een Arabische prins, een zekere Osama Bin Laden. Hij zou ‘onderdak’ krijgen in het gebergte tussen Pakistan en Afghanistan, en vanuit zijn grottenstelsel deze aanval hebben gecoördineerd - ofzoiets. Wilden we dergelijke terreurdaden in de toekomst voorkómen, dan moesten we niet alleen deze organisatie oprollen, maar veel meer dan dat: we moesten democratie brengen in de gehele moslimwereld. 

Vanwege de veronderstelde connectie met deze Bin Laden was Afghanistan als eerste aan de beurt. Op 7 oktober 2001 begonnen de tapijtbombardementen neer te dalen over Kabul, Kandahar en de andere regio’s van het land. In het kader van ‘Operation Enduring Freedom’ viel het Amerikaanse leger Afghanistan vervolgens daadwerkelijk binnen om de regerende Taliban te verdrijven. Aan deze veroveringsoorlog lag geen VN resolutie ten grondslag; noch presenteerden de VS overtuigend bewijs dat de aanslagen van 9/11 vanuit Afghanistan zouden zijn ondernomen. De aanval kon dus ook niet gelden als zelfverdediging - waarmee de oorlog strijdig was met wat het Internationaal recht genoemd wordt.

Toen de Verenigde Staten in augustus 2021 moesten erkennen dat het verdrijven van de Taliban was mislukt, hadden zij daar meer dan 243.000 mensen gedood (en zo’n 1.000 miljard dollar aan uitgegeven).

In januari 2002 zetten de Amerikanen een volgende stap op dit nieuwe pad van ‘democratisering’. Ze openden een speciale gevangenis in Guantanamo Bay, waar afspraken omtrent de behandeling van krijgsgevangenen niet zouden gelden; en waar opgepakte tegenstanders ongestoord konden worden gemarteld. De Verenigde Staten schaamden zich niet voor deze aanpak: ze deden het juist in alle openheid, om te laten zien dat ze zich niets aantrokken van Geneefse conventies, internationale afspraken of basisprincipes van humaniteit.

Weer een jaar verder, aan het begin van 2003, startte een nieuwe ‘regime change’ operatie: dit keer in Irak. Op 5 februari van dat jaar presenteerde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Colin Powell, ‘bewijsmateriaal’ in de VN-Veiligheidsraad waaruit zou blijken dat de Iraakse dictator Saddam Hoessein massavernietigingswapens zou ontwikkelen. De wereld was niet overtuigd (en later bleken de foto’s dan ook vervalst). Zonder VN resolutie - en opnieuw zonder dat kon worden aangetoond dat sprake zou zijn van ‘zelfverdediging’ - viel de VS in maart van dat jaar desalniettemin Irak binnen.

Vanaf juli 2003 deed ook Nederland mee aan deze aanvalsoorlog. Inmiddels staat het dodental in Irak op meer dan 288.000. Ook Nederland draagt schuld. Zo doodde een Nederlandse F-16 in 2015 nog 70 onschuldige burgers nabij Mosul. 

Andere landen in het Midden-Oosten kregen in de jaren die volgden eveneens te maken met de ‘regime change’ politiek waarvan Westerse beleidsmakers waren bevangen. Zo viel de NAVO Libië aan in 2011 - met een allesverwoestende burgeroorlog (en een oncontroleerbare vluchtelingencrisis) tot gevolg; ook startte Amerika een proxy-oorlog in Syrië om het regime van Assad ten val te brengen (dit mislukte dankzij het stabiliserende optreden van Rusland).

Over de hele linie zien we dat het Westen - dikwijls in flagrante strijd met het internationaal recht waar het zo toegewijd aan zegt te zijn - dood en verderf heeft gezaaid in het Midden-Oosten en honderdduizenden burgerslachtoffers, oncontroleerbare vluchtelingenstromen en  economische malaise heeft veroorzaakt zonder aantoonbaar positief resultaat.

Dus waar zijn we mee bezig? Waarom blijven wij deze ‘regime change’ politiek steunen terwijl volstrekt duidelijk is geworden dat het niet werkt? Waarom zouden wij onze militairen nog langer in Irak laten blijven terwijl er geen enkel zinvol doel met hun aanwezigheid wordt gediend?

Het erkennen van de eigen fouten en het - vervolgens - aanpassen van beleid is een van de kenmerken van beschaving. De buitenlandse politiek die het Westen sinds 9/11 heeft gevoerd is een voorbeeld van zo’n grote, ernstige beleidsfout. De wereld ‘veilig voor democratie’ maken werkt niet. Het leidt tot een onveilige wereld. Met heel veel doden. En heel veel kosten. We moeten erkennen dat we het Midden-Oosten niet kunnen herscheppen naar liberaal-Amerikaans model. We moeten inzien dat de wereld uit vele ‘polen’ bestaat, cultuursferen, landengroepen - en die moeten we respecteren. We moeten ophouden met de schijnheiligheid over ‘internationaal recht’ nu is gebleken dat we daar complete maling aan hebben gehad de afgelopen decennia. En we dienen excuses te maken voor de honderdduizenden onschuldige burgers die in deze afschuwelijke, absurde militaire operaties zijn gesneuveld.