De toekomst van Europa: Europees Rijk of vrije samenwerking van democratische staten?

COLUMN DERK JAN EPPINK

Het Europees Parlement in Coronatijd

Deze week was het Europees Parlement weer geopend. Door de coronacrisis ligt de bureaucratie in Brussel op z’n gat, en gebeurt vrijwel alles op afstand. Eens in de maand moet er echter worden gestemd. En is er de mogelijkheid voor parlementair spreektijd. Verplicht met mondkapje en minimaal twee meter afstand. Mijn Poolse en Italiaanse collega’s uit onze fractie - de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) – konden niet naar Brussel komen. Ze vroegen mij het woord te voeren.

De reis vanuit Nederland naar het parlement is anders geworden. Bij de grens laat ik mijn paspoort aan de Belgische douane zien en vertel ik het doel van mijn reis. Er is veel blauw aanwezig. Vrachtwagens tuffen op de rechterbaan gemoedelijk de grens over. Het duurt hooguit 5 minuten langer. Eten had ik in Nederland gekocht. In de achterbak Aziatische eenpansgerechten. Hotels en restaurants zijn tenslotte gesloten, dus iedere avond kook ik zelf. Voor mij geen probleem met een gezin van drie, en voormalig huisman. Voor de meeste kosmopolieten in Brussel een groter probleem. 

Echokamer

Het parlement kwam bijeen om de 70^e verjaardag van de Schuman-declaratie te vieren. Deze verklaring was de eerste aanzet tot de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Een organisatie die met vele tussenfasen uitgroeide tot de Europese Unie die wij vandaag de dag kennen.

Zoals altijd bleek het Europees Parlement een echokamer van dezelfde pro-EU meningen. Gelardeerd Brussels jargon vloog mij om de oren. Het mantra luidt: ‘Meer EU, meer van onszelf!’ Het gevolg blijft niet uit. Het Europees Parlement stemde vorige week voor een Corona Herstelfonds van maar liefst 2000 miljard euro. Voor vooral zuidelijke landen - via giften en leningen met een aflossing in het oneindige. FVD stemde uiteraard tegen dit alles.

Kruispunt

In mijn speech wees ik erop dat Europa op een kruispunt staat. In de zeventig jaar na de Schuman Verklaring is relatief onomstreden Europese economische samenwerking aan het uitgroeien tot een Europese superstaat. De Europese superfederalist Guy Verhofstadt bepleit zelfs een ‘Europees Rijk’. 

Door de eurocrisis komt het federale gedachtengoed echter onder druk. De coronacrisis legt dat pijnlijk bloot. De euro, de drijfas van het eenheidsdenken, komt onder vuur te liggen. Voormalig PvdA-minister Ronald Plasterk, nu columnist bij De Telegraaf, vroeg zich af of Nederland niet beter een bestaan heeft buiten de eurozone. In een interview met de Volkskrant uitte voormalig Minister van Financiën Hans Hoogervorst (VVD) scherpe kritiek op het eurosysteem. Hij zei dat de euro eindigt in een drama. Beide zeggen nu wat FVD vorig jaar bij de Europese verkiezingen al beweerde. Toen werd ik uitgelachen, maar ons standpunt komt steeds meer in het centrum van het debat.

We kunnen ten aanzien van de EU twee kanten op:

• Of we denderen voort in de Brusselse trein met als eindstation een federale Europese superstaat in de vorm van een ‘Europees Rijk’, zoals bepleit door eurofederalist Guy Verhofstadt. Met Nederland als EU-provincie.
• Of we ontmantelen deze politieke unie en keren terug naar een Europa van soevereine staten. Daarin zijn we vrij om met Europese én niet-Europese landen handel te drijven. Tegelijkertijd bepalen we onze eigen munt, is er geen centralisatie, geen politieke bureaucratie en geen inmenging in onze binnenlandse aangelegenheden. FVD opteert voor het laatste, wat ik in mijn toespraak verwoordde.

Onhervormbaar

Grote afwezigen in dit debat zijn CDA en VVD. Welke richting willen zij eigenlijk dat de EU op gaat? Enkel CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers hield een speech. Een zondagspreek. Het is mij nog steeds volstrekt onduidelijk wat het CDA met de EU wil. Het is de welbekende tactiek; de kiezer inzake de EU zand in de ogen strooien. Zoveel onduidelijkheid creëren, zodat de Nederlandse kiezer uiteindelijk weer akkoord gaat. 

Maar de coronacrisis leert ons dat het de reflex van de burgers is om veiligheid en geborgenheid te zoeken bij het eigen land. Niet bij een anonieme bureaucratie in Brussel. Deze terugkeer van de natiestaat doet steeds meer mensen twijfelen over de EU. Voor Nederland wordt de transferunie geleidelijk een feit. Na jaren van rücksichtslos bezuinigen door Rutte moet Nederland ineens de Italiaanse economie overeind houden. De schuldvermindering – bedoeld als appeltje voor de dorst – moet nu opgaan aan het ‘redden van Zuid-Europa’. Dat is onmogelijk, zelfs met 100 appeltjes voor de dorst.

Steeds meer mensen zien in dat de EU niet blijkt te hervormen. En daarom moet er een alternatieve vorm van samenwerking komen. Dat is mogelijk. De verkiezingen in maart 2021 zijn voor Nederland een belangrijk kantelpunt. Pro-EU politici met een rubberen ruggengraat – zoals die van D66 en GroenLinks – moeten plaatsmaken voor partijen die denken in het belang van Nederland. Alleen met FVD in een regering kunnen we de Europese samenwerking de goede kant op duwen. En laat de burgers in een referendum bepalen welk samenwerkingsmodel Nederlanders in Europa willen: het ‘Europese Rijk’ van Verhofstadt of het Europa van soevereine staten van FVD?

Derk Jan Eppink is Europarlementariër voor Forum voor Democratie en vice-voorzitter van de fractie Europese Conservatieven & Hervormers (ECR)