Referendumverordening is inperking van de democratie

Peter Hebly stelt dat de voorgestelde wijziging van de referendumregels een ernstige inperking van de democratie is. Inwoners krijgen het moeilijker om een referendum aan te vragen, onder meer door hogere handtekeningeneisen en de verplichting dit vóór de besluitvorming te doen. Volgens Hebly is dit een reactie op het referendum van 2022, waarin 81% van de inwoners het afvalbeleid afwees. Hij hekelt de invloed van de VNG en Brussel en stelt dat de lokale democratie hierdoor verzwakt. Hij vraagt de burgemeester om het voorstel in te trekken en wil anders dat het uitgebreid in de raad besproken kan worden, en kondigt daarvoor moties of amendementen aan. In antwoord op FVD-vervolgvragen moest de burgemeester concluderen dat het voorstel “niet rijp” was voor besluitvorming en trok het in. Daarmee is inperking van de lokale democratie voorlopig van tafel.

Spreektekst

VOORZITTER – Wat hier plenair als hamerstuk is geagendeerd, alsof het een onomstreden technische wijziging betreft, is níets minder dan een democratische stelselherziening. Uw Forum voor Democratie vindt er wat van.

Het is een aanzienlijke inperking van het referendumrecht, een beperking van de zeggenschap van onze inwoners.

Waarom? Omdat de uitslag van het laatste referendum in 2022, een vernietigende 81% “NEE” tegen het afvalbeleid, door het college niet in dank is afgenomen. Daarom!

Inwoners zeiden “NEE!”, dus wordt hen de mond gesnoerd. Dat is toch concreet wat hier gebeurt? Laten we er dan ook geen doekjes om winden.

In de toelichting op het raadsvoorstel wordt bestuurlijk verstoppertje gespeeld met die meest ingrijpende en meest omstreden stelselwijziging, namelijk dat een inleidend verzoek tot een referendum voortaan voorafgaand aan de besluitvorming moet worden ingediend en dat daarbij aanzienlijk meer handtekeningen vereist zijn.

De moeilijkheid om een referendum te verzoeken wordt fors verhoogd. Je zou haast denken dat het te makkelijk was, dat er te pas en te onpas met referenda werd gestrooid. Niets is minder waar. Het laatste inleidende verzoek dateert uit 2020.

VOORZITTER – Inwoners zijn goeddeels afhankelijk van lokale nieuwsmedia om weet te krijgen van raadsbesluiten.

Gaan die media nu ook veel ruimer van tevoren verslag doen van aankomende raadsbesluiten, zodat inwoners genoeg tijd hebben, vraag ik de burgemeester?

VOORZITTER – Waar het referendum voorheen als zeldzaam democratisch breekijzer van onze inwoners gold, wordt het nu expliciet een middel van de raad, staat in het raadsvoorstel. “Van de raad” betekent in dit geval dat de VNG vanuit Den Haag en Brussel onze verordening voorschrijft en dat de referendumdrempel voor Zoetermeerders wordt verhoogd. De lokale democratie trekt tweemaal aan het kortste eind.

VOORZITTER – Als het college het voorstel niet intrekt, moet het als bespreekstuk, niet als hamerstuk, naar de raad. Wij kondigen daartoe al de nodige moties en/of amendementen aan.

Tenslotte, is mijn vraag…

Ik heb eigenlijk niet eerder meegemaakt dat er zó véél kritiek op een raadsvoorstel kwam, in mijn beperkte tijd in de commissie. Ook van de coalitiepartijen. Het gaat nu juist om een raadsvoorstel dat onze democratie betreft. Mijn vraag is: Waarom zó onzorgvuldig als het over onze democratie gaat? Dat vind ik een hele serieuze vraag.

Tot zover.